Op weg naar een sprankelende school

15 december 2016 - HET LEZEN VAN DIT BLOG DUURT 9 minuten

blog-1-op-weg-naar-een-sprankelende-school

Onderwijsteams die hun verantwoordelijkheid nemen hebben ruimte en ondersteuning nodig in een sprankelend leerklimaat. Veranderkundige Peter Wouters helpt leidinggevenden en teams bij het borgen van een dergelijk klimaat vanuit het expertteam MBO15.

Onderwijs verbeteren begint van onderaf in het onderwijsteam. De inzet en betrokkenheid van teamleiders, managers, staf en bestuurders zijn daarbij onmisbaar. Als critical friend ondersteunde veranderkundige Peter Wouters voor MBO15 meerdere ROC’s, waarbij hij samen met zijn collega’s van MBO15 leidinggevenden en teams begeleidde om ruimte en richting te geven aan onderwijskwaliteit.

Aanleiding voor de entree van Wouters en zijn collega’s was doorgaans dat de kwaliteit van onderwijs tekortschoot en verbetering nodig was. Getriggerd door een oordeel van de Inspectie, omdat studenten onvoldoende onderwijstijd kregen, examens niet op orde waren of te veel studenten afzwaaiden zonder diploma en dat voor het tweede of derde opeenvolgende jaar. “Maar we kwamen ook op eigen verzoek van een College van Bestuur om het proces van kwaliteitsverbetering te versnellen of om een extern oordeel en advies te geven waarmee zij zichzelf eventueel verder kunnen verbeteren.”

De aanpak van MBO15 bestaat onder andere uit de MBObeter-methodiek en het uitvoeren van kwaliteitsaudits in de teams. Docenten werken met elkaar systematisch aan het analyseren, oplossen en opvolgen van problemen en bouwen zo aan kwaliteit. De audits bieden een spiegel om in te kijken – kritisch en duidelijk wordt verwoord waar verbetering nodig is. “We ervaren dat deze aanpak heel goed landt in de teams en bij de teamleiders, al moeten ze in het begin soms wel wennen aan de feedback – zeker als de kwaliteit nog niet op orde is”, zegt Wouters.

Wouters is indien gewenst van start tot einde bij een MBO15 traject betrokken. “Om een en ander in goede banen te leiden, voer ik samen met de projectleider van MBO15 gesprekken met het College van Bestuur, directeuren en teamleiders. Dit om te verhelderen welke problemen er zijn en hoe deze kunnen worden opgelost, eventueel met hulp van MBO15. We adviseren over de te volgen aanpak, maken afspraken over rollen, taken en verantwoordelijkheden en richten het project in. We bewaken vervolgens ook de voortgang van de gewenste verbeteringen.”

Daarnaast geeft Wouters inhoudelijk advies en begeleidt hij het ROC op het vlak van organisatieverandering en leiderschap. “We hebben diepgaande gesprekken – zogeheten reflectiegesprekken – met leidinggevenden en sleutelfunctionarissen over hoe zij in hun rol en werk een verbeterslag kunnen maken. En we doen interventies – bijvoorbeeld in managementteams – om de samenwerking en communicatie te herstellen of om het leiderschap te versterken. Ten slotte kijken we samen met het College van Bestuur en andere leidinggevenden wat nodig is om het proces naar verbetering van kwaliteit blijvend te borgen.” In de rol van veranderkundige is zijn bijdrage heel divers. Wouters zegt hierover: “Ik zie mijn rol als een soort smeerolie om waar het nodig is processen te versnellen en te borgen, zodat er een goed resultaat wordt opgeleverd.”

Op instellingen met problemen schort het vaak aan communicatie en samenwerking tussen verschillende lagen van de organisatie. Wouters: “Bij binnenkomst hebben we als eerste een gesprek met het bestuur. ‘Hoe kan het’, vragen we dan, ‘dat de kwaliteit nog niet op orde is?’ Vervolgens stellen we diezelfde vraag – Wat is het probleem? – aan opleidingsdirecteuren, teamleiders of teams. Als op die vraag verschillend wordt geantwoord, als men naar elkaar begint te wijzen of als – en dat zagen we ook – men berustte in het niet kunnen aanpakken van de problemen, dan heb je een aanwijzing dat er iets niet klopt in de aansturing, de wijze van organiseren en de onderlinge communicatie. Bij instellingen die problemen hebben met kwaliteit komt dat vaker voor.”

“Praten jullie wel eens over dat soort problemen’, vraag ik dan. ‘Nou steeds minder eigenlijk’, horen we dan wel eens. Dat komt niet zozeer voort uit onwil, maar omdat bijvoorbeeld niet duidelijk is wie waarvoor verantwoordelijk is, of omdat er door drukke agenda’s weinig tijd is voor goed overleg, of omdat er verschillend wordt gekeken naar het probleem en de ernst ervan. Wij onderzoeken dan samen met hen hoe we de ontstane situatie weer kunnen ombuigen in de goede richting.” De aanpak van Wouters sluit daarmee aan op de aanpak van UNC Plus Delta. “Onderwijsteams en managementteams in hun functioneren helpen verbeteren, is wat wij samen doen”, zegt hij.

Ondanks deze problemen ziet hij ook veel deskundigheid en betrokkenheid. Docenten, leidinggevenden en ondersteunende medewerkers spannen zich dagelijks in om onderwijs te verzorgen. In veel gevallen gaat dit goed. Soms gaat het even minder goed en dan komt het aan op de bereidheid van iedereen om open en onbevangen te kijken naar hoe het beter kan. Ook dan gaat het vaak goed. Soms lopen collega’s die vooruit willen en zaken aanpakken, aan tegen collega’s of leidinggevenden die problemen onvoldoende aanpakken, om wat voor reden dan ook. In zo’n situatie zie je soms dat ze elkaar uitleggen dat het toevallig is misgelopen, nu net deze ene keer of dat de schuld ligt bij ‘die en die’. Men is dan bezorgd, dat men erop wordt afgerekend.” Dan gaan Wouters en zijn collega’s van MBO15 met hen hierover in gesprek, want zij streven naar een sprankelend leerklimaat. “In zo’n cultuur staan docenten en leidinggevenden open voor elkaar en gaan ze het gesprek aan over wat wel en niet goed gaat. En over wat beter kan. Zonder verborgen agenda’s. Men helpt elkaar en er is humor en plezier. Men neemt verantwoordelijkheid en er is waardering voor elkaar. Feedback geven en ontvangen is normaal. We helpen indien nodig bij het creëren van zo’n leercultuur door coaching, het benoemen van voorbeelden en voorbeeldgedrag. Als directeuren of teamleiders een lerende cultuur goed neerzetten, dan heeft dat een gunstige impact op wat er in teams gebeurt.”

Wouters heeft veel respect voor de ROC’s die hij heeft mogen begeleiden. “Er was veel bereidheid om zich open en kwetsbaar op te stellen en ons toegang te verlenen tot het hart van de instelling: het onderwijs. Het is niet altijd even leuk om te horen wat niet goed gaat en beter kan. De kracht en wil om tot verbetering te komen hebben we overal gezien. We hebben vanuit MBO15 ondersteund om verbeteringen mogelijk te maken, maar uiteindelijk hebben ze de resultaten zelf met elkaar bereikt.”

Wouters heeft eer van zijn werk als een ROC succesvol en op eigen kracht een inspectiebezoek doorstaat of een strakke planning weet uit te voeren en beoogde verbeteringen en goed onderwijs ook realiseert. “Het succes van een traject is ook af te meten aan het plezier dat mensen in een organisatie vervolgens uitstralen.”

Plezier onder medewerkers telt. “Het is fijn”, zegt Wouters, “als mensen elkaar vinden en op een goede manier met elkaar samenwerken en dat daardoor de kwaliteit en het werkplezier omhoog gaan. Als het goed is word ik overbodig en ben ik heel tevreden.”

Dit is één van de vele inspirerende verhalen uit het jubileumboek “beter MBO”. Dit boek is uitgegeven door UNC Plus Delta in samenwerking met MBO15. Zie www.uncplusdelta.nl

Tags: , ,